30 ilə
yaxın müddətdə Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı konkret addımlar atmayan və
yekun nəticə əldə edə bilməyən ATƏT-in Minsk qrupunun tərkibinin dəyişdirilməsi
ilə bağlı təkliflər var.
Belə ki,
Minsk formatının köklü şəkildə dəyişilməsi və bununla həll olunmayan problemli
məsələlərdə yekuna varmağın mümkün olduğu bildirilir.
Maraqlıdır,
Minsk qrupu üzvləri dəyişdirilə, yaxud başqa ölkələr də bu formata daxil edilə
bilərmi?
Mövzu ilə
bağlı Sfera.az-a danışan politoloq Natiq Miri Minsk qrupunun tərkibinin dəyişməsinin
real olmadığını və sözügedən formatın bundan sonra hansısa əhəmiyyətə malik
olmayacağını bildirib:
"Münaqişələrin
həlli üçün yaradılan formatların indiyədək işlək mexanizmə malik olduğu, yaxud
da hansısa münaqişəsni sülh çərçivəsində həll etdiyi görülməyib. ATƏT və onun
formalaşdırdığı Minsk qrupu da istisna deyil. Ona görə də konkret olaraq
Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı fəaliyyət göstərən Minsk qrupu formatı əgər
28 il müddətində heç nəyə nail olmayıbsa, bu, formatın işlək mexanizmdə
olmaması təəssüratı yaradır. Bu baxımdan sözügedən formatın bundan sonra
hansısa problemi həll edə bilməsi ağılabatan deyil. Regionda müxtəlif geosiyasi
mərkəzlərin maraqları var. Bu cür dünya güclərinin bir arada olub maraqlarını
uzlaşdırmaq isə çox çətin məsələdir. Bu problemlərin həllinin uzanmasının səbəblərindən
biri də məhz budur. Avropa birliyini təmsil edən Fransanın, ABŞ-nin və Rusiyanın
geosiyasi maraqlarını bu günədək təmin etmək mümükün olmayıbsa, bundan sonra da
mümkün olmayacaq. Bundan başqa Qarabağ probleminə yanaşma tərzi də dəyişməyib.
Bu gün Fransa birmənalı olaraq Errmənistanın havadar dövləti kimi çıxış edir.
Lakin onun statusu sadəcə vasitəçilikdən ibarətdir. Eyni zamanada ABŞ-nin də məsələyə
yanaşma məsələsi də bu günədək qeyri-müəyyəndir. Rusiya isə indiyədək işğalçı tərəfi
silahlandırır”.
Politoloq
hazırda Qarabağ Suriya və Livandan ermənilərin gətirildiyini deyərək, onların
iri biznes şəbəkəsi qurduğunu vurğulayıb:
"Bu gün
formatı dəyişdirmək və bununla problemin həlll olunacağını düşünmək absurd
olduğu kimi həm də riyakarlıq olar. Azərbaycan əsas problemi həll edib yeganə
problem Qarabağ ərazisində məskunlaşan ermənilərin Azərbaycan konstitusiyasını
qəbul edərək, qaydalara uyğun yaşamasıdır. Bu isə Minsk qrupu çərçivəsində həll
olan məsələ deyil. Ortada 10 Noyabr sənədi var və bu sənəddə konkret müddəa var
ki, məcburi köçkünlərin Qarabağa qaytarılması ilə BMT-nin ali komissiyası məşğul
olmalıdır. Çox maraqlıdır ki, bu səlahiyyəti Rusiya öz üzərinə götürüb və Azərbaycan
vətəndaşı olan, yaxud olmayan erməniləri
Qarabağa daşımaqla məşğuldur. Konkret informasiyalar var ki, Qarabağ ərazisinə
gələnlər arasında təkcə Azərbaycan vətəndaşları yox, Suriya, Livan ərazisindən
gətirilən ermənilər də var. Onların bu gün Qarabağ, Xankəndidə bizneslə məşğul
olduğu deyilir”.
Əzizə
Zeynal