Rusiyanın Ukraynada
hərbi əməliyyatlar həyata keçirməsi və bununla əlaqədar sanksiyaların tətbiq olunması
Rusiyaya böyük iqtisadi zərər vurur. Bu ilin fevralın 24-də başlayan hərbi əməliyyatlar
artıq 32-ci gününə keçib və ilkin hesablamalara görə Rusiya hər gün 35-40
milyard dollar dəyərində iqtisadi itkilərlə üzləşib.
Xarici
ekspertlərin, beynəlxalq maliyyə qurumlarının mütəxəsislərinin rəyinə əsasən,
müharibə və sanksiyalar Rusiya üçün sadəcə cari xərclər yaratmır, o, həmçinin
uzunmüddətli dövrdə iqtisadi böhran ehtimalını gücləndirir ki, bunun da baş
verməsi iqtisadiyyatdakı itkilərin həcmini daha da böyüdəcək.
Sfera.az
bildirir ki, müharibənin Rusiya üçün yaratdığı iqtisadi zərər özünü 3 formada
göstərir.
Birincisi,
birbaşa müharibəyə görə çəkilən xərclər var.
Rusiya
müharibə apardığından böyük vəsait xərcləyir. Hər gün istifadə edilən hərbi sursatların,
sıradan çıxarılan hərbi texnikanın əvəzinə yeniləri alınır. Həmçinin, həlak
olan və yaralanan hərbçilərə görə böyük məbləğdə vəsait ödənilir.
Ukrayna tərəfinin
açıqladığı məlumatlara əsasən məhv edilən texnikanın bazar dəyəri 10 milyard
dollardan az deyil. Son bir ayda istifadə edilən raket, top mərmisi, yanacaq və
s. kimi cari xərclər
gündəlik 1-1,5 milyard dollar, aylıq 30-45 milyard dollardəyərində qiymətləndirilir.
Ümumiləşdirsək,
bütün hərbi xərclərlə bərabər Rusiyanın son
32 gündəki xərclərinin 50 milyard
dolları ötdüyünü proqnozlaşdırmaq olar.
Amma
müharibə uzandıqca Rusiya hərbi sursatlara və texnikaya daha çox pul xərcləyəcək.
Çünki ilk günlərdən fərqli olaraq Rusiya tədricən daha bahalı texnika və
sursatdan istifadə etməlidir. Məsələn, Rusiya qanadlı, orta və uzaqmənzilli, hədəfləri
dəqiq vuran raketlərdən istifadəni artırıb. Bu cür raketlər olduqca bahalıdır və
yeni vəziyyət Rusiyanın gündəlik hərbi xərclərini artırır.
Rusiya
müharibə aparmaqla yanaşı güclü iqtisadi sanksiyalarla da üzləşib. Sanksiyalar
həm dövlət, həm də özəl qurumların
aktivlərinin dondurulması,
xarici ticarət əməliyyatlarının
aparılmasının çətinləşdirilməsi, ödənişlərin qəbulu və icra edilməsinin məhdudlaşdırılmasışəklindədir.
Sanksiyalar
nəticəsində Rusiya dövlətinə və şirkətlərinə məxsus
1 trilyon dollar dəyərində
aktivlər dondurulub. Yalnız Rusiya Mərkəzi Bankının
500 milyard dollar dəyərində
olan aktivinə həbs qoyulub. Mərkəzi Bank 630 milyard dollar dəyərində olan
aktivinin təxminən 500 milyard dollarından istifadə edə bilmir.
Eynilə iri
neft-qaz şirkətləri, banklar, aviasiya şirkətləri, əlvan metal istehsalçıları
aktivlərinin bir hissəsini itirib.
Rus şirkətlərinə
qarşı tətbiq edilən sanksiyalar onların bazar dəyərini xeyli azaldıb. Bu da
Rusiya iqtisadiyyatının itkilərinin daha böyük olmasına şərait yaradıb. Məsələn,
rubl dollar qarşısında 35 faizdən çox ucuzlaşıb. Bu o deməkdir ki, Rusiya
iqtisadiyyatının, sadə insanların, şirkətlərin, bələdiyyələrin gəliri ümumilikdə
320-350 milyard dollar dəyər itirib, mümkün gəlirdən məhrum olub.
Sanksiyalar
Rusiya üçün uzunmüddətli dövrdə ixrac gəlirlərindən də məhrum edəcək,
investisiya qoyuluşunu azaldacaq. Xüsusən də neft, qaz və neft məhsullarının
ixracında tədricən azalma baş verəcək.
2021-ci
ildə Rusiya 493 milyard dollarlıq ixrac həyata keçirib ki, bunun da 55 faizi, yəni
270 milyard dolları neft, qaz və neft məhsullarından ibarət idi.
Proqnozlaşdırılır ki, yaxın 5 ildə Rusiyanın enerji məhsullarının ixracı
davamlı azalacaq.
Bu azalma
nəticəsində xarici gəlirlər məhdudlaşmaqla yanaşı, iqtisadiyyatda kiçilmə
prosesini də gücləndirəcək. Nominal
kiçilmənin illik dəyərinin 200-300 milyard
dollar olacağı təxmin edilir.
Beləliklə,
müharibə qərarı və buna görə tətbiq edilən sanksiya nəticəsində son bir ayda Rusiya
iqtisadiyyatının itirdiyinin dəyəri
1,4 trilyon dollardan çoxdur.
Vasif