SSRİ-nin şimal paytaxtının belə dəhşətli bir vəziyyətə düşməsinin səbəblərindən biri şəhərin müdafiəsinin düzgün qurulmaması olub. Bu məsələyə isə birbaşa Leninqrad cəbhəsinin komandanı marşal Kliment Voroşilov cavabdehlik daşıyıb və o, öz işinin, hərbi vəzifəsinin öhdəsindən gəlmədiyinə görə 1941-ci ilin sentyabrın 13-də tutduğu vəzifədən azad olunaraq Moskvaya çağrılıb.

 

Maraqlıdır, marşala hansı səbəbdən bu qədər güzəşt edilib, Voroşilov hansı xidmətlərinə görə Stalinin sevimlisinə çevrilib?

Voroşilovun hərbi və siyasi fəaliyyətinə nəzər salsaq, onun olduqca şanslı və bəxti gətirən bir fiqur olduğunun şahidi olarıq. Müasirləri onu "heç vaxt batmayan adam” adlandırıblar.

 

 

Kliment Voroşilov 1925-ci ildən 1940-cı ilə qədər SSRİ-nin hərbi naziri olub. Maraqlı faktlardan biri odur ki, 15 il hərbi nazir vəzifəsini tutan Voroşilovun heç bir ali təhsili olmayıb. SSRİ-də yeni ali təhsil ocaqları, akademiyalar yaradılanda o, təhsil almağı haqqında düşünüb və bunula bağlı Stalinə müraciət edib. Stalinin cavabı isə qısa və konkret olub: "Sənin oxumağına ehtiyac yoxdur”.

Stalinlə Voroşilovun arasında olduqca sıx dostluq münasibətləri olub. Hətta onlar biri-birlərinə "sən” deyə müraciət ediblər. Bu münasibətlərə görə Stalin onun bütün nöqsanlarına göz yumub. Araşdırmaçıların qənaətinə görə, Voroşilovun 15 illik hərbi nazir dövrü ordu quruculuğu sahəsində heç bir uğurlu hadisə ilə yadda qalmayıb. Amma ölkə üçün ən mühüm sahələrdən biri olan silahlı qüvvələrdəki durğun vəziyyətə görə Stalin onu heç vaxt tənbeh və tənqid etməyib.

 

Marşal eyni zamanda Stalinə son dərəcə sədaqəti ilə fərqlənib və onun bir nömrəli təbliğatçısı sayılıb. Ali təhsili olmasa da, Voroşilov mütəmadi olaraq mərkəzi mətbuatda Stalinlə bağlı geniş yazılarla çıxış edib. Sözsüz ki, Stalin üçün belə bir şəxsi yanında saxlamaq sərfəli olub. Bütün iclas və müşavirələrdə Stalinin çıxışından, hər hansı bir məsələyə münasibətindən, bu münasibətin düzgün, yaxud da yanlış olmasından asılı olmayaraq Voroşilov tribunaya qalxıb, Stalinin fikirlərinə elə peşəkarlıqla rəy verib ki, digər müşavirə iştirakçıları onun çıxışından sonra əlavə fikir bildirməyi mənasız sayıblar.

 

İstər Stalinin hakimiyyəti dövründə, istərsə də Xruşovun rəhbərliyi vaxtında Voroşilov Kreml daxilində gedən çəkişmələrədə heç vaxt məğlub olmayıb, əksinə vəzifə pillələrini daha sürətlə qalxıb. 1946-cı ildə Stalin onu SSRİ Nazirlər Sovetinin müavini vəzifəsinə təyin edib.

1957-ci ildə Molotov, Malenkov və Kaqanoviç (antipartiya qrupu) Xruşovu hakimiyyətdən devirməyə cəhd edəndə Voroşilov da onların sırasına qoşulub. Çevriliş cəhdi baş tutmayandan sonra bu işə qatılanların hamısı vəzifədən uzaqlaşdırıldığı, yaxud da vəzifələri aşağı salındığı halda, Voroşilov öz vəzifəsini qorumağı bacarıb. Düzdür, həmin ərəfədə Xruşov SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti sədrinin səlahiyyətlərini məhdudlaşdırıb, amma Voroşilovu vəzifədən kənarlaşdıra bilməyib.

Nəhayət, 1960-cı ildə Xruşov Voroşilovla hesablaşıb. Həmin ərəfədə Xruşov və Voroşolov ənənəvi olaraq İranın SSRİ-dəki səfirini qəbul ediblər. Bu görüşdə Voroşilov iranlı səfirə heç bir siyasətçi etikasına və peşəkarlığına sığışmayan bir ifadə işlədib: "siz nə qədər bu şahla (İran şahı nəzərdə tutulur) işləyəcəksiniz, nə qədər ona dözəcəksiniz”. Sözsüz ki, yerində işlədilməyən bu ifadə görüşdə gərginlik yaradıb.

Həmin görüşdən sonra Xruşov Voroşilovu kabinetinə dəvət edib və fikrini qəti bildirib:

Beləliklə, Voroşilov 1960-cı ildə 80 yaşında vəzifəsini təhvil verib. Vəzifəsindən azad olunduqdan sonra da tez-tez Kremldə görünən, dövlət tədbirlərində iştirak edən marşal Kliment Voroşilov 1969-cu ildə 89 yaşında vəfat edib.